Dlaczego należy się chronić przed słońcem – informacje w pigułce
Wszyscy lubimy spędzać czas na świeżym powietrzu w słoneczne dni, a na wakacje często wybieramy kraje z „gwarantowaną” pogodą. Słońce niewątpliwe ma na nas korzystny wpływ – poprawia nastrój i uruchamia produkcję witaminy D. Niestety wciąż niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że promieniowanie słoneczne jest równocześnie szkodliwe, gdyż uszkadza skórę, komórki i znajdujące się w nich DNA, co w konsekwencji może doprowadzić do nowotworu skóry. Ponieważ skóra dzieci jest cieńsza i delikatniejsza niż dorosłych, dzieci są bardziej narażone na wystąpienie negatywnych skutków promieniowania UV. Poparzenia słoneczne z okresu dzieciństwa stanowią najczęstszą przyczynę pojawienia się raka skóry na późniejszym etapie życia. Dlatego musimy zapewnić naszym dzieciom niezbędną ochronę przed szkodliwym promieniowaniem UV zawsze, gdy przybywają na słońcu, nie tylko podczas plażowania.
Jakie promieniowanie jest emitowane przez słońce?
Słońce emituje promieniowanie elektromagnetyczne, które biorąc pod uwagę długość fal dzielimy na: (i) światło widzialne, (ii) podczerwień oraz (iii) promieniowanie ultrafioletowe (UV). Promieniowanie UV dzielimy dalej na promieniowanie: UVA, UVB i UVC. Promienie UVB są bardzo silne, ale wnikają do górnych warstw skóry (głównie naskórka, niewielka ilość dociera do górnej warstwy skóry właściwej). To właśnie promienie UVB są odpowiedzialne za oparzenia słoneczne. Mają najsilniejsze natężenie w bezchmurne, letnie dni pomiędzy godziną 10 a 15. Natomiast promienie UVA są bardziej niebezpieczne, gdyż przenikają przez naskórek, docierają do głębokich warstw skóry i uszkadzają komórki oraz DNA. Do tego są obecne przez cały rok, nawet w pochmurne dni. Oba rodzaje promieniowania (UVA i UVB) przyczyniają się do przedwczesnego starzenia się skóry, powstawania zmarszczek i przebarwień oraz, co najgroźniejsze, nowotworów skóry. Promieniowania UVC nie musimy się na razie obawiać, ponieważ jest prawie całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery, więc praktycznie nie dociera do powierzchni ziemi.
Dlaczego promieniowanie UV jest szkodliwe dla zdrowia?
Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UVA i UVB) uszkadza skórę, oczy i osłabia układ odpornościowy, w szczególności powoduje:
- nowotwory skóry – podłożem rozwoju nowotworów są zaburzenia genetyczne w komórkach, które zachodzą pod wpływem działania różnych czynników mutagennych. Jednym z takich czynników jest promieniowanie UV, które uszkadza DNA znajdujące się w komórkach. Uszkodzone genetycznie komórki mogą niekontrolowanie mutować i przekształcić się w komórki nowotworowe.
- oparzenia słoneczne i rumień
- przebarwienia skóry
- przedwczesne starzenie się skóry – powodowane jest wieloma procesami zachodzącymi pod wpływem promieniowania UV, w tym nadprodukcją wolnych rodników. Powodują one utlenianie, drobne uszkodzenia i degeneracje włókien kolagenowych znajdujących się w skórze. Kolagen odpowiada za jędrność i elastyczność skóry. Równolegle degeneracji ulegają włókna elastyny, które są istotne dla rozciągliwości skóry. W efekcie skóra się starzeje, traci jędrność, wiotczeje i pojawiają się zmarszczki.
- choroby oczu - promieniowanie UV może wywołać słoneczne zapalenia rogówki i spojówki, tłuszczyk, skrzydlik, zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) oraz przyspieszyć wystąpienie zaćmy
- osłabienie układu odpornościowego – intensywne opalanie prowadzi do reaktywacji wirusa opryszczki
- zaskórniki – promieniowanie UV zwiększa liczbę zaskórników na skórze
- reakcje alergiczne na słońce
- inne choroby skóry prowokowane przez światło (tzw. fotodermatozy)
Kilka faktów o nowotworach skóry, o których dobrze wiedzieć
- Każdego roku na świecie diagnozowanych jest ponad 5 milionów przypadków nowotworów skóry. Wiele z nich można by uniknąć chroniąc skórę przed słońcem i nie korzystając z solarium.
- Główną przyczyną nowotworów skóry (w tym czerniaka będącego ich najbardziej złośliwą formą) jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Dodatkowo, ponieważ warstwa ozonowa jest coraz cieńsza, ryzyko wystąpienia raka skóry wciąż rośnie.
- Około 40-50% przypadków czerniaka powstaje z istniejących lub nowopowstałych zmian barwnikowych na skórze.
- Czerniak, mimo że stanowi zaledwie 5% wszystkich przypadków, charakteryzuje się największą śmiertelnością.
- Jeśli dziecko przed 8 rokiem życia zostanie mocno poparzone przez słońce chociaż jeden raz, to ryzyko pojawienia się raka skóry, gdy będzie starsze, wzrasta 2-krotnie.
- To właśnie czerniak jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet w wieku 25-35 lat. Musimy więc chronić nie tylko swoje dzieciaki, ale również siebie.
Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie skutków promieniowania UV?
Dzieci i młodzież są najbardziej podatni na szkodliwe działanie promieniowania ultrafioletowego, ponieważ skóra dzieci jest cieńsza i delikatniejsza niż dorosłych, więc szybciej ulega poparzeniom. Poparzenie mające niebezpieczne dla zdrowia skutki to nie tylko stan, gdy skóra „spiekła się na raka” i zeszła, lecz również stan, gdy na skutek opalania skóra się zaróżowiła, a nie od razu zbrązowiała. Ponadto, dzieci i młodzież są szczególnie narażeni, gdyż blisko 25% czasu spędzonego na słońcu w całym życiu przypada na okres przed 18-tym rokiem życia.
Na czerniaka szczególnie narażone są osoby o jasnej karnacji, z licznymi piegami i pieprzykami, o jasnych włosach i niebieskich oczach, ponieważ są one najbardziej podatne na poparzenia słoneczne.
Czerniak jest określany jako nowotwór ludzi, którzy na co dzień przebywają w pomieszczeniach, a brak kontaktu ze słońcem próbują nadrobić podczas krótkiego urlopu. Wówczas intensywnie się opalają i doprowadzają do poparzeń skóry przez słońce, czyli w krótkim czasie otrzymują wysoką, toksyczną dla skóry dawkę promieniowania UV.
Czy zwykłe ubrania zapewniają wystarczającą ochronę przed promieniowaniem UV?
Krótka odpowiedź brzmi: NIE. Normalne, bawełniane letnie ubrania nie chronią wystarczająco przed słońcem, ponieważ przepuszczają większość szkodliwego promieniowania UV i w ten sposób dociera ono do naszej skóry, komórek i DNA. Sucha, biała, bawełniana koszulka ma stopień ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym (UPF) na poziomie średnio 5-7. Gdy koszulka jest mokra, poziom ochrony spada do 3. Natomiast wszystkie oferowana przez nas ubrania UV mają filtr (UPF) 50+, co oznacza, że blokują 98% szkodliwego promieniowania UV, także gdy są mokre. Zakładając na plaży bawełnianą koszulkę wydaje nam się, że jesteśmy chronieni przed słońcem. To założenie jest niestety błędne. Bawełniana koszulka wprawdzie zapobiegnie poparzeniu skóry, ale nie zablokuje szkodliwego promieniowania UV.
Odzież chroniąca przed słońcem (odzież UV) – co to właściwie jest?
Odzież chroniąca przed słońcem, powszechnie nazywana odzieżą UV lub odzieżą z filtrem UV, to ubrania blokujące szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe. Ta blokada możliwa jest dzięki wykorzystaniu innowacyjnych technologii przy produkcji materiałów, z których robiona jest odzież UV, polegających głównie na tkaniu włókien bardzo ciasno (im ciaśniejszy splot, tym mniej promieni będzie wstanie przedostać się przez tkaninę) oraz wykorzystaniu materiałów naturalnie rozpraszających znaczną część promieniowania słonecznego. Zapewnienie skutecznej ochrony przed słońcem przez ubranka UV jest możliwe bez użycia jakichkolwiek substancji chemicznych.
Wszystkie materiały, z których zrobione są oferowane w UV KIDS ubranka UV były testowane laboratoryjnie przez odpowiednie jednostki badawcze na całym świecie i otrzymały kategorię UPF 50+, tzn. zostało potwierdzone, że blokują 98% szkodliwego promieniowania UVA i UVB (więcej informacji o wskaźniku UPF poniżej). Jeśli na metce znajduje się oznaczenie UPF 50+ możesz mieć pewność, że Ty i Twoi najbliżsi, którzy założą odzież z taką metką, będą chronieni przed poparzeniami i uszkodzeniami skóry.
Odzież UV to nie jest towar luksusowy, to konieczny element garderoby, jeśli chcemy chronić siebie i swoja rodzinę przed niebezpiecznymi konsekwencjami nadmiernej ekspozycji na słońce, w tym nowotworami skóry. Oferowane przez nas ubrania UV nie tylko zapewniają niezbędną ochronę przed szkodliwym promieniowaniem UV, lecz mają również wiele innych zalet. Są oddychające, szybkoschnące i elastyczne, dlatego nadają się do wielu aktywności na świeżym powietrzu, w tym do zabawy w wodzie i sportów wodnych. Część z nich ma casualowy styl, dlatego sprawdzi się idealnie nie tylko w plażowych stylizacjach.
Co oznacza UPF i SPF?
UPF to skrót od angielskiego wyrażenia Ultraviolet Protection Factor, które możemy przetłumaczyć jako stopień ochrony przed promieniowanie ultrafioletowym. Wskaźnik ten został opracowany przez australijski rząd i wskazuje na ile skutecznie dany materiał blokuje promieniowanie UV (zarówno UVA, jak i UVB) emitowane przez słońce. Im wyższa wartość UPF, tym więcej promieni ultrafioletowych jest blokowanych. Występuje w zakresie od 15 do 50. UPF na poziomie 50 oznacza, że tylko 1/50, tj. 2% promieni UV padających na dane ubranie UV przedostanie się do naszej skóry, podczas gdy pozostałe 49/50, tj. 98% promieni UV zostanie zablokowana. UPF na poziomie 50+ oznacza, że dany materiał blokuje co najmniej 98% szkodliwego promieniowania UV.
W ochronie przeciwsłonecznej często spotykany jest również skrót SPF, pochodzący od angielskiego wyrażenia Sun Protection Factor oznaczającego stopień ochrony przed słońcem. SPF używany jest w odniesieniu do kremów, olejków czy sprayów do opalania. Wskaźnik ten mierzy wyłącznie ochronę przed promieniowaniem UVB odpowiedzialnym głównie za poparzenia słoneczne. Wskazuje ile czasu można spędzić na słońcu, żeby się nie poparzyć. Bez żadnej ochrony czas ten wynosi 15 minut. Czas przez jaki możemy bezpiecznie przebywać na słońcu po nałożeniu kremu z filtrem obliczymy mnożąc 15 minut przez SPF (np. stosując SPF20 teoretycznie możemy bezpiecznie przebywać na słońcu przez 5 godzin). Stosowanie kremu do opalania zapewnia ochronę na poziomie wskazanego SPF tylko pod warunkiem, że krem będzie właściwie nakładany (odpowiednio gruba warstwa, posmarowane wszystkie odsłonięte części ciała oraz ponawiana aplikacja co 2 godziny i po wyjściu z wody).
Odzież UV – dlaczego jest lepsza niż kremy z filtrem?
Po pierwsze, nosząc ubrania z filtrem UPF 50+ mamy 100% pewność, że do skóry osłoniętej takimi ubraniami nie dotrze 98% szkodliwych promieni słonecznych. Ubranie, w przeciwieństwie do kremu z filtrem, nie ściera się, nie jest używane w za małej ilości i nie wymaga ponownej, regularnej aplikacji. Ponadto, zachowuje właściwości ochronne również w wodzie, nie zmywa się jak krem do opalania. Przy okazji warto zwrócić uwagę, że chemiczne kremy z filtrem, które zmywają się podczas kąpieli, zanieczyszczają morza, jeziora i oceany i niszczą rafy koralowe. Ubranka UV są idealne dla dzieciaków, które standardowo nie przepadają za smarowaniem, a są najbardziej narażone na skutki szkodliwego promieniowania. Załóż swojemu maluchowi kombinezon UV z długim rękawem i kapelusz UV z dużym rondem, ciesz się słońcem razem z nim i zapomnij o uciążliwym smarowaniu całego ciała. Do posmarowania zostanie tylko buźka.
Odzież UV - kiedy i dla kogo?
Krótka odpowiedź brzmi: im częściej, tym lepiej oraz im więcej osób, tym lepiej.
Warto pamiętać, że promieniowanie ultrafioletowe przenika przez chmury, więc nawet jak wydaje nam się, że „słońca nie ma”, to szkodliwe promieniowanie dociera do naszej skóry. W cieniu również nie mamy 100-procentowej ochrony, ponieważ promienie odbijają się od piasku, trawy czy wody. Dodatkowo, promienie UVA mają takie same nasilenie niezależenie od pory dnia (w dzień) i pory roku, dlatego należy się przed nimi chronić nie tylko latem.
Najbardziej narażone na wystąpienie negatywnych skutków promieniowania UV są dzieci, ponieważ ich skóra jest cieńsza i delikatniejsza niż dorosłych. Oprócz tego smarowanie kremem do opalania maluszków przed ukończeniem 6 miesiąca życia nie jest zalecane. Poparzenia słoneczne z okresu dzieciństwa stanowią najczęstszą przyczynę pojawienia się raka skóry na późniejszym etapie życia. Ponadto, dzieci i młodzież są szczególnie narażeni, gdyż blisko 25% czasu spędzonego na słońcu w całym życiu przypada na okres przed 18-tym rokiem życia. Dlatego to właśnie dzieci powinny jak najczęściej nosić ubranka UV.
Dorośli są mniej narażeni na szkodliwe skutki słońca, ale nie zapominajmy, że nowotwory skóry mogą pojawić się w każdym, również relatywnie młodym wieku, a każda nadmierna ekspozycja na słońce powoduje nieodwracalne zmiany w skórze i zwiększa ryzyko raka. To właśnie czerniak jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet w wieku 25-35 lat. Musimy więc chronić nie tylko swoje dzieciaki, ale również siebie. Dzięki noszeniu odzieży UV zminimalizujesz ryzyko wystąpienia nowotworu skóry i spowolnisz proces starzenia się skóry (eksperci szacują, że 90% efektów starzenia się skóry jest wywołana ekspozycją na słońce).
Osoby z ciemną karnacją, chociaż mają więcej melaniny naturalnie chroniącej przed słońcem niż osoby o jasnej karnacji, również są narażone na uszkodzenia skóry wywołane słońcem i ryzyko pojawienia się raka skóry, którego w ich przypadku łatwiej jest przeoczyć (Bob Marley zmarł w wieku 36 lat na raka skóry stopy, który rozwijał się niezdiagnozowany przez kilka lat).
Jakie inne metody ochrony przed słońcem należy stosować?
Złożyłeś już zamówienie na ubranka UV – super! Cieszymy się i gratulujemy mądrego wyboru.
O czym jeszcze powinieneś pamiętać w zakresie ochrony przez słońcem? Poniżej kilka rad, których stosowanie pozwoli Ci bezpiecznie cieszyć się słońcem:
- zakładaj ubranka UV, w tym kapelusze UV czy czapeczki UV nie tylko w bezchmurne dni (promieniowanie UV przenika przez chmury)
- pamiętaj o okularach przeciwsłonecznych chroniących oczy przed promieniowaniem UV (w naszym sklepie znajdziesz szeroki wybór okularów dla dzieci blokujących w 100% promieniowanie UV)
- na odkryte partie ciała aplikuj krem z filtrem przeciwsłonecznym (najlepsze analizy składów kremów znajdziecie na blogu srokao.pl), najlepiej nie mniejszym niż SPF 30, a dla dzieci SPF 50 (więcej informacji o wskaźniku SPF znajdziesz powyżej), smarowanie rozpocznij 20 minut przed wyjściem na słońce, a następnie powtarzaj co 2 godziny i po wyjściu z wody. Według dermatologów, aby dobrze posmarować całe ciało, powinniśmy użyć kremu w ilości odpowiadającej trzem łyżkom stołowym.
- unikaj długiego przebywania na słońcu w godzinach 10-15, kiedy promieniowanie słoneczne jest najsilniejsze, schowaj się czasem do cienia (aczkolwiek pamiętaj, że cień nie daje 100-procentowej ochrony, ponieważ promienie odbijają się od piasku, trawy czy wody)
- nie doprowadzaj do poparzeń słonecznych
- pij duże ilości wody przebywając na słońcu, aby uniknąć odwodnienia
- najlepiej zrezygnuj całkowicie z opalania (również w solarium, którego lampy również emitują szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe)
- profilaktycznie raz w roku zgłoś się do dermatologa na badanie dermatoskopowe skóry (pieprzyków i innych zmiany skórnych), żeby wykluczyć bądź szybko rozpoznać zmiany mogące przeobrazić się w nowotwór (obecnie dostępne są również urządzenia wideodermatoskopowe z oprogramowaniem umożliwiającym stworzenie indywidualnej „mapy zmian skórnych” całego ciała, pozwalającej na monitorowanie ewolucji pieprzyków i innych zmian, wykrywanie nowo pojawiających się znamion oraz komputerową analizę struktury zmian skórnych)
Na koniec – czy opalanie się naprawdę jest szkodliwe?
Krótka odpowiedź brzmi: TAK. Opalenizna nie jest czymś naturalnym. Jest efektem ingerencji słońca w produkcję melaniny, czyli pigmentu, który odpowiada za kolor naszej skóry, włosów czy tęczówek oczu. Każda ekspozycja na słońce, to ekspozycja na promieniowanie UV, które uszkadza skórę, komórki i DNA nawet, gdy skóra nie jest poparzona. Oprócz tego prowadzi do przedwczesnego starzenia, powstawania zmarszczek i przebarwień. Opalanie można porównać do przechodzenia przez ruchliwe skrzyżowanie w godzinach szczytu z opaską na oczach. Na pewno ktoś zostanie poszkodowany. Nie chcemy, żeby tym kimś byłaś/byłeś Ty. Jeżeli bardzo zależy Ci na opaleniźnie, samoopalacz będzie zdecydowanie bezpieczniejszym rozwiązaniem.